OKUNMASI GEREKEN 10 SİYER KİTABI

Siyer, âlemlere rahmet olarak gönderilen Allah’ın elçisi ve son peygamberi Hz. Muhammed -sallâllahu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in hayatını konu edinen bir ilim sahasıdır. Biz de bu ilme gönül vermiş âlimlerin hazırladığı Siyer-i Nebî kitaplarını sizler için derledik. 

1- HAZRETİ MUHAMMED MUSTAFÂ –sallâllahu aleyhi ve sellem- (OSMAN NÛRİ TOPBAŞ HOCAEFENDİ)

Muhterem Osman Nûri Topbaş Hoca Efendi’nin Kur’ân-ı Kerîm ışığında kaleme aldığı eser, Mekke Devri ve Medine Devri olmak üzere iki ayrı ciltten oluşuyor. Daha önce Nebîler Silsilesi serlevhasıyla telif edilip dört cilt olarak takdîm edilen kitap, genişletilerek yeniden yayına hazırlanmış. Daha önce, Efendimiz’den önceki peygamberlerin hayâtı üç cilt hâlinde neşredilmişti. Eski baskıda dördüncü cilde tekābül eden Hazret-i Muhammed Mustafâ -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in hayâtı ise, yeni baskıda, biri Mekke-i Mükerreme, diğeri de Medîne-i Münevvere devrine âit olmak üzere iki müstakil cilt hâlinde hazırlanmış.

Kitabın Önsöz bölümünde Hâlid-i Bağdâdî Hazretleri’nin Mektûbât’ında yer alan, Allâme Şihâb ibn-i Hacer el-Mekkî’nin

“Namazda okunan Tahiyyât’ın «es-selâmu aleyke» cümlesinde Peygamber Efendimiz’e hitâb edilmektedir. Sanki bu, Allâh Teâlâ’nın namaz kılan ümmetinden Efendimiz’i haberdar kılmasına işâret etmektedir ki, bu şekilde -aleyhissalâtü vesselâm- Efendimiz, namaz kılanların yanında hazır bulunup kıyâmet gününde onların lehine en fazîletli amelleri ile şâhitlik yapacaktır. Ayrıca O’nun mânen hazır olduğunun hatırlanması, gönülde huşû ve hudûun artmasına vesîle olur”[1] ifadelerini paylaşan Hocaefendi “Bu derece kadri yüce olan Server-i Âlem -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’i hakkıyla idrâk edip anlatabilmenin zorluğu”nu belirtiyor.

Hz. Muhammed Mustafâ, Osman Nûri Topbaş, 1184 Sayfa, Erkam Yayınları, 2006

2– ÇÖLE İNEN NUR (NECİP FAZIL KISAKÜREK)

Necip Fazıl Kısakürek, Esseyyid Abdülhakim Arvâsî Hazretleri‘nin ruhaniyetine ithafen kaleme aldığı Çöle İnen Nur adlı eserinin Takdim kısmında “tefsir, hadis, siyer ve nakil olarak en emin kaynaklardan devşirili ve kaynaklarını tek tek göstermek tasasından uzak bu eserin, sadece imân sahiplerine hitap edici, hiçbir akli teftiş, tespit ve ispat gayretine düşmeyici, mutlak “doğru” üzerine, hissi ve teessüri bir çatı kurucu ve eğer bir kıymeti varsa onu bu noktada toplayıcı bir deneme” olduğunu ifade eder. Üslubunun eşsizliği ile tam bir sanat eseri olmasının yanında, en emin kaynaklardan süzülerek oluşturulmuş olması da eserin ilmi yönünü son derece güçlü kılıyor.

Çöle İnen Nur, Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu Yayınları, 608 Sayfa, 2013

3- HZ. MUHAMMED / RİSALE-İ HAMİDİYE (HÜSEYİN-İ CİSRÎ HAZRETLERİ)

Mehmet Akif’in “Suriye’nin en büyük hakîmi, en meşhur uleması” olarak tanıttığı Hüseyin-i Cisrî’nin, sünneti terk edip “Kur’an bize yeter”, “İslam kılıçla yayılmıştır”  diyenlere ve maddecilere verdiği cevapları da içinde barındıran Risale- i Hamidiye adlı eseri, Peygamber Efendimiz –sallâllahu aleyhi ve sellem-’in hayatını konu edinen kapsamlı kitaplardan bir diğeri.

Hakiki din âlimleriyle günümüzdeki kötü âlimler arasındaki farkı ortaya koyması;  namaz, oruç, zekât, hac vs. ibadetlerdeki ve tesettür, izdivaç, kısas, had cezaları gibi bazı muamelat hükümlerindeki hikmetleri ve İslam ile günümüzdeki Müslümanlar arasındaki ayrılık sebeplerini ortaya koyması açısından büyük bir öneme hâiz olan eser, İslam’ın günümüze uymadığını iddia edenlere verilmiş bir cevap niteliğinde. Bu risale, Manastırlı İsmail Hakkı’nın da en mühim tercüme eseri olarak kabul görmekte.

Hüseyin-i Cisri‘ye göre Asr-ı Saadet’te yaşanan hadiseler rastgele gelişmemiştir. Bu dönemden, yapılacak ilmi çalışmalarla günümüz meselelerine çözüm bulunabilir. Kıyamete kadar Müslümanların karşılaşabileceği olaylar, bu asırda yoğun bir şekilde yaşanmıştır. Bu dönemin olaylarından insanlar için büyük tecrübeler çıkarılabilir. İşte Risalet-ül Hamidiye isimli eser Efendimiz –aleyhisselatü vesselam-‘ın hayatını bu amaçla irdelemesi açısından mühim.

Risalet-ül Hamidiyye’den bir bölüm:

“Amerika’da genç bir kız giriftar olduğu hastalığının tesiriyle gece esnasında ve henüz uykuda bulunurken kalkar ve lakırdı ederdi. Ve adeta uyanık insanın işleyeceği fiilleri işlerdi. Sonradan bu hâl daha terakki ederek gece gündüz arız olmaya başladı ve bir raddeye geldi ki bu hal belirdiğinde gözleri fevkalade bir tahavvül kesbederek ikisi de kapalı olduğu halde ve hem de en karanlık zaman ve mekânde bulunduğu halde en ince yazıları okuyup yanında bulunanlara işittirirdi.  İşte bu vaki kıssa bizim itikadımıza muvafık olarak delalet ediyor ki görmek yalnızca Halik’ın yaratmasıyla vücut bulurmuş.”  (Hüseyin El Cisr, Hz. Muhammed (s.a.v.) Risale-i Hamidiyye, syf. 273, Sufi Kitap)

Hz. Muhammed / Risale-i Hamidiyye, Hüseyin El Cisr, 496 Sayfa, Sufi Kitap, 2008

4- HAZRETİ MUHAMMED (S.A.V.) ve İSLAMİYET (M. ASIM KÖKSAL)

M. Asım Köksal’ın kaleme aldığı Hz. Muhammed (S.A.V) ve İslamiyet adlı dört ciltlik eser, Efendimiz -sallallahu aleyhi ve sellem-’in hayatını anlatan en kapsamlı eserlerden biri. Ele aldığımız bütün siyer kitapları gibi İslâm dininin ve tarihinin ana kaynaklarından istifade ile yazılan eser, Merhum Mustafa Asım Köksal‘ın hayatının en güzel meyvesi olarak kabul ediliyor.  Bu eser de tıpkı Martin Lings’in Hz. Muhammed’in Hayatı adlı kitabı gibi, Pakistan hükümetinin 1983 yılında düzenlediği “Sîret Kitapları Milletlerarası Yarışması”nda birinciliğe layık görülmüş.

Hazreti Muhammed ve İslamiyet, M. Asım Köksal,  3301 Sayfa, Işık Yayınları 2013 

5- İSLAM PEYGAMBERİ (MUHAMMED HAMİDULLAH)

Bir başka siyer çalışması da Muhammed Hamidullah tarafından kaleme alınan İslam Peygamberi adlı eser. Hamidullah, meselelerin üzerine giden, disiplinler arası bakış açısına sahip bir üslupla ve ilmi esaslarla hareket etmesi; meseleleri örtmek yerine açıklığa kavuşturma yöntemi onu farklı kılan temel özelliklerden birkaçı. Efendimiz –sallâllahu aleyhi ve sellem-‘i “peygamber olarak taklit etmek mümkün değil, ama onda örnekler bulmak mümkündür” Hamidullah’a göre. İster ailevi, ister sosyal, ister ticari, ister eğitim alanında olsun, günlük yaşayışımızın her alanında onun bıraktığı örnekler vardır.

Tam da bu noktada, Resulullah’ın, vahiy ile olan ilişkisinden ziyade, yaşamındaki yani siyerindeki şeylerin sebep ve neticeleri ile örnek alınabileceğini öne sürmesi bakımından Türkiye’deki ilahiyat camiası üzerinde derin etkiler bırakmış ve tartışılmıştır.

İslam Peygamberi, Muhammed Hamidullah, Beyan Yayınları, Sayfa 975, 2011

6- MUHABBET PEYGAMBERİ HZ. MUHAMMED (ÖMER TUĞRUL İNANÇER)

Muhabbet Peygamberi Hz. Muhammed (s.a.v.), Efendimiz’in hayatından günümüz hayatına bağ kuran ve ışık tutan kesitler içeriyor.  Hazreti Peygamber’i daha çok sevmek için daha çok tanımak ve bilmek gerektiği aşikâr. Sevilen sohbet üslubuyla saygın yazar Cerrâhi tarikatı postnîşini Ömer Tuğrul İnançer, bu kitapta bir muhabbet peygamberi portresi çizmeye çalışıyor.

Muhabbet Peygamberi Hz. Muhammed, Ömer Tuğrul İnançer, Sufi Kitap, 221 Sayfa, 2013

7- HZ. MUHAMMED VE EVRENSEL MESAJI (İBRAHİM SARIÇAM)

Prof. Dr. İbrahim Sarıçam tarafından kaleme alınıp Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından basılan eserin önsözünde, yazar, Hz. Peygamber’in hayatını, kişiliğini, mesajını tarihsel gerçeklere uygun bir şekilde anlatmayı amaçladığını ifade ediyor. Bu ifadenin esere yansıması ise rivayetlere ve sahihliği meçhul kaynaklara itibar etmemek, edebî bir üslupla aşırı mübalağalı ifadelerden uzak durmak ve tarihî gerçekler içerisinde bir Hz. Peygamber biyografisi sunmak gibi esere dair özelliklerde görülebilir. Öte yandan yazar, O’nu doğru tanıtma amacına paralel olarak eserinin yazımında istifade ettiği en temel kaynağın Kur’ân olduğunu belirtiyor. Kur’ân’ın yanı sıra hadis ilminden; en eski siyer, meğazi ve tarih kitaplarından; Hz. Peygamber ve dönemi hakkında günümüzde yapılmış olan araştırmalardan ve Batılı kaynaklardan da yararlanıldığı görülüyor.

Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı‘nın dikkat çeken bir yanı da eserde zengin bir görsel malzemenin sunulmuş olması. Hz. Peygamber’in yaşadığı coğrafyaya dair fotoğrafların yanı sıra o devrin siyasi yapısını gösteren haritaların ve çeşitli krokilerin de kitapta geniş bir yer tuttuğu görülüyor. Bu zengin görsel malzemenin, anlatıma ve kitabın rahat ve doğru anlaşılmasına ciddi bir katkı sağladığı söylenebilir.

Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından internet ortamında da okuyucuya sunulan eserin PDF dosyasına buradan ulaşabilirsiniz:

Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, Prof. Dr. İbrahim Sarıçam, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 437 Sayfa, 2004

8- HAZRET-İ MUHAMMED Aleyhisselam (ŞEMSEDDİN YEŞİL) 

Muhammed Şemseddin Yeşil Efendi‘nin Hazret-i Muhammed Aleyhisselam isimli bu eserinde, bilinenlerden başka birçok inceliklere işaret ediliyor. Bilhassa Resul-i Zişan Efendimizin âlem-i cemâli teşrifinden sonra zuhur eden Hilâfet meselesi, en ince teferruatına kadar ayetlerle, hadislerle beyan ediliyor. İslamın, bu gizlenmiş yahut yanlış olarak nakledilmiş hakikatler yüzünden fırka fırka ayrılışı, aralarına nifak girişi, bu nifak sebebiyle milyonlarca insanın hala birleşemedikleri, bu eserde aklî ve naklî deliller ile açıklanıyor. Kısaca Şia ile Ehl-i Sünnet arasında bugün dahi devam eden ihtilafların halli ve Ebû Tâlip‘in Müslüman olup olmadığı gibi devam eden birçok tartışma için ufuk açıcı bir niteliğe sahip olan bu eseri okumanın gerekliliğine inanıyoruz.

Hazret-i Muhammed Aleyhisselam, Şemseddin Yeşil, Yeşil Kütüphanesi, 675 Sayfa, 2011

9- HZ. MUHAMMED’İN HAYATI (M. HÜSEYİN HEYKEL)

Hz. Muhammed -sallâllahu aleyhi ve sellem-’in hayatını ele alan, onun mücadelesini ve güzel ahlakını gözler önüne bir diğer eser de M. Hüseyin Heykel’e ait. Döneminin önde gelen düşünürlerinden olan M. Hüseyin Heykel tarafından kaleme alınan bu eser, yazıldığı tarihten bu yana, metodolojik açıdan siyer literatürü içerisinde ayrıcalıklı bir konumun sahibi olmuştur. Bu çalışmasında ‘M. Hüseyin Heykel, olayları belli bir kronolojiye göre düzenlemek, olaylar arasında mantıklı bir bağ kurmak açısından büyük bir başarı sergiliyor. Bu bakımdan kaleme aldığı eser, düzenli bir vitrin, halkaları sağlam bir zincir görünümünde. Olayların nedenlerini, sonuçlarını ve hikmetini açıklarken her eser gibi kendine özgü benzersizlikte bir anlatım ortaya koymuş, güçlü bir mantıkla gelişmeleri yorumlamış.’

Hazret-i Muhammed’in Hayatı, M. Hüseyin Heykel, Kitabevi Yayınları, 672 Sayfa, 2011

10- RAHMET PEYGAMBERİ (EN-NEDVÎ)

Ülkemiz okuyucusunun da yakından tanıdığı bir ilmî çehre olan Nedvî, Efendimiz’in hayatını anlattığı Rahmet Peygamberi adlı eserini rahat okuma ve kolay anlaşılma esası üzerine bina etmiş. Bu yazım tekniğine rağmen ilmî doyuruculuğu ve kaynaklarının sağlamlığı, eserin akademik hüviyetinden hiçbir  şekilde fedakârlık edilmediğini görüyoruz. İlahî mesajın evrenselliğini vurgular şekilde yeryüzündeki belli başlı din ve devletlerin İslâm öncesi yozlaşmış durumlarını tahlil ederek işe başlayan yazar, Hz. Muhammed’in nübüvveti ve İslam’ın hayata geçirilişiyle hangi önemli değişimlerin yaşandığını vurgulayarak ‘kısas-ı enbiyâ’ya son nebî mührünü vuran yüce peygamberin hayatı ve mücadelesini anlatıyor.

Rahmet Peygamberi, En-Nedvî, İz Yayıncılık, 456 Sayfa, 2013

Not: Bu haberde Efendimiz’in hayatı hakkında okunması gereken kitapların bir listesini yaptık. Yayınladığımız liste kitapların güvenilirliğini onaylamak anlamına gelmediği gibi siyer ilminin geniş bir alanı kapsadığını ortaya koymak; yazar üsluplarının ve kaynaklarının değişkenlik gösterebileceğini göz önünde bulundurarak, Efendimiz’in hayatı hakkında fikir edinmek gibi bir amaca hizmet ettiğini belirtmekte fayda görüyoruz.

Yazan: Ömer Faruk Yasin